Żywność ekologiczna - jak nie dać się oszukać?

Rynek żywności ekologicznej rozwija się w bardzo szybkim tempie. Jest to odpowiedź na wymagania coraz większej liczby konsumentów co do sposobu produkcji i właściwości zdrowotnych produktów spożywczych. Producenci żywności prześcigają się w sposobie zaprezentowania swojego produktu w taki sposób, aby jak najbardziej przyciągnął nas wyglądem opakowania i chwytnymi hasłami. Ale czy wszystkie produkt, które posiadają hasła "BIO", "ORGANIC", "EKOLOGICZNE" w rzeczywistości takie są? Na co zwrócić uwagę, aby dokonując danego wybory żywieniowego być pewnym, że artykuł ten jest ekologiczny, a nie tylko go imituje? Większości z nas barwę jasnozieloną kojarzy z produktami naturalnymi, zdrowymi i ekologicznymi. Dużo nieuczciwych producentów wykorzystuje ten fakt i stara się zastosować zabiegi marketingowe, które wprowadzą nas w błąd. Wplatanie w nazwę produktu słowa “bio” lub stylizowanie wyglądu artykułu na taki, który łudząco przypomina produkt ekologiczny to częste zjawisko, które możemy zaobserwować w wielu sklepach. Kolejnym “trikiem” stosowanym w celu wprowadzenia konsumenta w błąd jest ustawianie produktów, które zawierają chociaż jeden rodzaj ziarna w składzie lub swoim opakowaniem przypominają żywność “BIO” na regałach przeznaczonych dla żywności ekologicznej. Często prawdziwe, certyfikowane produkty ekologiczne stanowią tylko niewielką część półki “BIO”. Sklepy ozdabiają regały plakatami z zielonymi liśćmi i napisami bio, a w rzeczywistości upychają tam duże ilości produktów niekoniecznie pochodzących z upraw ekologicznych.

Przepisy prawne nakładane na producentów żywności ekologicznej określa Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/200.  Producenci żywności muszą spełnić szereg wymogów na wszystkich etapach produkcji i transportu żywności. W rozporządzeniu wyżej przytoczonym możemy przeczytać, iż “Produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym praktyki najkorzystniejsze dla środowiska i klimatu, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych oraz stosowanie wysokich norm dotyczących dobrostanu zwierząt i produkcji, odpowiadających zapotrzebowaniu rosnącej liczby konsumentów na produkty wytwarzane przy użyciu naturalnych środków i procesów”. Produkcja ekologiczna pełni zatem podwójną funkcję społeczną: z jednej strony w odpowiedzi na zapotrzebowanie konsumentów dostarcza na rynek produkty ekologiczne, a z drugiej strony dostarcza powszechnie dostępne dobra, przyczyniając się do ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt, jak również do rozwoju obszarów wiejskich.” 

Przy zakupie produktów ekologicznych szukajmy unijnego logo produkcji ekologicznej. Jest to biały liść na zielonym tle.

Znak ten informuje nas, iż artykuł został wyprodukowany z zachowaniem wszystkich przepisów nakładanych przez prawo. Obecność tego logo na dowolnym produkcie oznacza zgodność artykułu z rozporządzeniem UE w sprawie rolnictwa ekologicznego. Pod logiem znajdziemy również numer identyfikacyjny przypisany do firmy, która sprawdza producentów i przyznaje certyfikaty ekologiczne. Oto wykaz firm uprawnionych do wydawania certyfikatu:

• 01 EKOGWARANCJA,
• 02 PNG,
• 03 COBICO,
• 04 BIOEKSPERT
• 05 BIOCERT MAŁOPOLSKA,
• 06 PCBiC,
• 07 AGRO BIO TEST,
• 08 TÜV,
• 09 Centrum Jakości AgroEko,
• 10 SGS Polska
• 11 DQS Polska
• 12 BUREAU VERITAS POLSKA

Oprócz wyżej wymienionych informacji, na opakowaniu znajdziemy również wzmiankę o pochodzeniu produktu. Jednostki certyfikujące z Polski używają zatem numerów o następujących formatach: PL (międzynarodowa norma dwuliterowych kodów państw ISO 3166)-EKO (terminu odnoszącego się do produkcji ekologicznej )-numer (numer referencyjny nadany przez właściwy organ państwa członkowskiego). 

Co tak właściwie daje nam kupno produktu ekologicznego, czy jest on korzystniejszy od tradycyjnych produktów spożywczych bez charakterystycznego unijnego logo produkcji ekologicznej?

1. Przestrzeganie wysokich norm w zakresie zdrowia, środowiska i dobrostanu zwierząt przy wytwarzaniu produktów ekologicznych decyduje o wysokiej jakości tych produktów.
2. Ich produkcja na wszystkich etapach kontrolowana jest przez wyznaczone jednostki tj. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Handlowa, Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz upoważnione jednostki certyfikujące, akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego zgodnie z wymogami określonymi w najnowszych wersjach, notyfikowanych w drodze publikacji w serii C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, europejskiej normy EN ISO/IEC 17065:2013-03 „Wymagania ogólne dotyczące jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów”.
3. Ekologiczna produkcja roślinna obejmuje techniki produkcji zapobiegające przyczynianiu się do zanieczyszczania środowiska lub ograniczające je do minimum.
4. Środki przeznaczone do ochrony roślin oraz nawozy i środki poprawiające właściwości gleby są ściśle określone i zostały dopuszczone do stosowania zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
   https://www.gov.pl/attachment/20b588ff-6efa-4e19-ac05-88b086461779
   https://www.gov.pl/web/rolnictwo/nawozy-spelniajace-wymogi-produkcji-ekologicznej
5. W produkcji artykułów ekologicznych nie może być stosowane promieniowanie jonizujące, klonowanie zwierząt i sztucznie wyhodowanych zwierząt poliploidalnych lub organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO).
6. Zwierzęta gospodarskie powinny mieć stały dostęp do otwartej przestrzeni dającej możliwość swobodnego poruszanie się. Podczas produkcji żywności, należy unikać wszelkiego rodzaju cierpienia i stresu zwierząt. Nie należy zezwalać na profilaktyczne stosowanie np. antybiotyków, a jeżeli jest to nieuniknione ze względu na chorobę zwierzęcia, zgodnie z właściwymi przepisami Unii, okres karencji powinien być dwukrotnie dłuższy niż normalnie i wynosić co najmniej 48 godzin.

To tylko jedne z wielu korzyści jakie niesie za sobą kupno produktów posiadających unijne logo produkcji ekologicznej. Pamiętajmy, iż określenie "zdrowa żywność", "żywność naturalna", "slow food" nie oznaczają żywności ekologicznej. Pojęcia te są często używane wyłącznie do celów marketingowych i mogą opisywać zarówno żywność certyfikowaną i nie certyfikowaną. Dokonując zakupu produktów ekologicznych po raz pierwszy możemy być zaskoczeni ich wyglądem. Warzywa czy owoce ekologiczne są często mniejsze czy powykrzywiane. Z kolei smak często odbiega znacząco od tego, do jakiego jesteśmy przyzwyczajeni, którym charakteryzuje się pożywnie poddawane obróbce w masowej ilości. Pamiętajmy jednak jak wiele korzyści dla naszego zdrowia i środowiska niesie za sobą kupno produktów ekologicznych. Brak zawartości sztucznych dodatków, konserwantów oraz wysoka jakość żywności, a także wsparcie rozwój polskiej gospodarki to jedne z głównych zalet i argumentów, które powinny przekonać Cię do zmiany nawyków żywieniowych oraz podejmowania właściwych decyzji odnośnie produktów, które trafią do Twojego koszyka podczas codziennych zakupów.